Muaji Sh’aban, vlera dhe rëndësia

1. Hyrje e përgjithshme

Muaji Sh’aban është muaj i kalendarit islamik. Kuptimi tekstual i fjalës “sh’aban” është: të përhapësh, të zgjerosh dhe të denoncosh, të tregosh. Për gjatë kohës së këtij muaji lëshohen bekimet, kurse veprat e kryera dhe të pakryera i tregohen cdo personi.

Fillimi i muajit Sh’aban

Bekimet bëhen më serioze dhe gradualisht shtohen në mënyrë që kah mesi i muajit Shaban numri të arrij jashtëzakonisht i lart, e pastaj plotësisht zenitin e vet ta arrijnë kah fundi i muajit të ramazanit.

Çka është muaji Sh’aban?

Muaji Shaban është muaj i cili gjendet ndërmjet muajit Rexhebit dhe Ramazan. Të shumta janë ditët e bekuara me të cilat Allahu i Lartësuar e ka nderuar ummetin e Pejgamberit të Tij, alejhisselam. Neve na është premtuar shpërblim i madh për çdo vepër të mirë, madje qoftë edhe e vogël siç është mënjanimi i pengesës nga rruga e cila u pengon të tjerëve.

Megjithatë, e vërejmë injorancën e muslimanëve. Lejojmë që gjërat të na shpëtojnë ndër duar duke mos i vërejtur se humben përgjithmonë. Çdo frymë e njeriut paraqet hapin më afër vdekjes, më afër kohës së qëndrimit përpara Zotit në Ditën e Gjykimit.

Për çdo ditë, Allahu i Lartësuar me dashurinë dhe mëshirën e Tij ka caktuar kohë konkrete në të cilat pranohet thirrja e drejtuar Atij. Ka caktuar edhe disa ditë në të cilat mëshira e Tij nuk kufizohet për ata që ato i dëshirojnë. Në mesin e atyre muajve dhe ditëve gjendet edhe muaji Shaban në të cilin cdo vepër e bërë shpërblehet nga ana e Allahut më shumë se sa në ditët e tjera.

2. Pse është i rëndësishëm muaji Sh’aban?

Në hadithin të cilin e transmeton Uthama, transmetohet se i Dërguari i Allahut, alejhisselam, ka thënë: “Ndërmjet Rexhebit dhe muajit Ramazan gjendet një muaj i cili quhet Sh’aban. Njerëzit janë të pakujdesshëm ndaj këtij muaji edhe pse shpërblimi për çdo vepër të bërë në këtë muaj është më i madh se sa vetë vepra, ndërsa vepra i është treguar Allahut, të Lartësuarit. (Hadithin e shënon Bejhekiu në veprën e tij “Shu’bu-l-iman”)

Transmetohet nga Enesi, r.a., se me hyrjen e muajit Rexheb, i Dërguari i Allahut, lexonte: “All-llahum-me, barik lena fi Rexhebin ve Sh’bane ve bel-ligna ila Ramadane” (Allahu im, bekona ne në muajin Rexheb dhe Sh’aban dhe mundësona ta presim muajin e Ramazanit).

Gjithashtu në librin të cilin e ka përmbledhur Dejlemiu transmetohet se i Dërguari i Allahut, alejhisselam, ka thënë: “Sh’abani është muaji im.” Në rivajetin tjetër, A’isha, r.anha, transmeton se i Dërguari, alehjisselam, ka agjëruar në muajin Sh’aban duke e bashkuat atë më muajin e Ramazanit.

Nga e gjithë kjo që u theksuar kuptojmë rëndësinë e muajit Sh’aban dhe lidhjen e të Dërguarit të Allahut, alejhisselam, me këtë muaj të bekuar.

Ky muaj duhet që të kalohen duke u përgatitur për muajin e Ramazanit, duke bërë vepra të mira në mënyrë që gjatë muajit të Ramazanit të shtohen edhe më shumë. (Gjithashtu) Detyrimet fetare tonat, në këtë mënyrë do të mund të bëheshin pjesë e shprehisë.

3. Ndodhitë në muajin Sh’aban

1) Lejlei-berat (Nata e faljes), nata e pesëmbëdhjetë e muajit Sh’aban.
2) Përsëri si Kible, drejtim i të kthyerit në namaz, u pranua Qabeja në Mekke (pasi që përkohësisht si drejtim ka qenë Bejtu-l-Makdisi në Jerusalem). Kjo ka ndodhur në vitin e dytë pas Hixhretit, me pesëmbëdhjetë sh’aban.
3) Agjërimi i muajit të Ramazanit është bërë i detyrueshëm në vitin e dytë sipas Hixhretit, me 25 sh’aban.

4. Cka duhet të bëhet në Natën e faljes (Lejlei-berat), gjegjësisht në natën e 15. të muajit Sh’aban?

Aq sa është e mundur, kohën duhet kaluar në faljen e namazeve nafile dhe në leximin e Kur’anit. Transmetohet se i Dërguari i Allahut, s.a.v.s., hazreti ‘Aishes i ka thënë: Në këtë natë këndo duan si më poshtë dhe këtë dua mësova të tjerëve sepse Xhibrili me të mua më ka mësuar:

“All-llahum-me, in-ni e‘udhu bi aufike min ‘ikabike ve e‘udhu bi ridake min sehatike ve e‘udhu bike minke, subhaneke, la uhsi thenaen ‘alejke, Ente kema esnejte ‘ala Nefsike.”

(Allahu im, mbështetem në faljen Tende prej dënimit Tënd, dhe në kënaqësinë Tënde prej zemërimit Tënd, prej Teje Ty të mbështetem. Ti je i lavdëruar. E pa mundur është të të lavdërojmë ashtu siç duhet. Ti je i tillë, ashtu siç vet e ke lavdëruar Vetveten.”

5. Vlera e natës së pesëmbëdhjetë të muajit Sh’aban

Allahu i Lartësuar zbret në qiellin më të afërt e posaçërisht mëshirën dhe faljen e orienton kah ata të cilët pendohen dhe kërkojnë falje. Për dallim nga netët e tjera, kur Allahu, xh.sh., zbret në qiellin më të afërt aty kah fundi i pjesës së natës, në natën e pesëmbëdhjetë të muajit Sh’aban, Allahu i Lartësuar në qiellin më të afërt zbret menjëherë pasi të perëndon Dielli.

Dijetari Ibn Tejmijje thotë: “Aq shumë hadithe janë transmetuar në lidhje me vlerën e madhe që ka nata e pesëmbëdhjetë e muajit Sh’aban saqë mund të pranohet se kjo Natë me të vërtetë posedon disa dhunti.”

6. Personat e pafat

Madje nga hadithet kuptojmë se gjatë kësaj nate edhe disa robër të Allahut nuk do ta fitojnë faljen e Tij. Ato janë:

1. Idhujtarët
2. Alkoholpirësit nortorn (që njihen për pirje të madhe)
3. Personat që janë të padëgjueshëm ndaj prindërve
4. Zinaqarët (prostitutat) dhe vrasësit
5. Ato që i ndërpresin lidhjet farefisnore
6. Ato që nxitin armiqësi ndaj të tjerëve
7. Ato që nga mendjemadhësia i zgjatin teshat ndër nyjat e këmbëve.

Është e shumtë ajo që është shkruar mbi jetën e Imamit, po edhe në gjuhën tonë, prandaj këtu nuk do të përmendim diç prej saj, por do të mjaftohemi me disa gjëra interesante të cilat kanë të bëjnë me mënyrën e zgjidhjes së disa çështjeve fikhore. Njëra ndër veprat më të mira e cila shpjegon jetën e imamit edhe në gjuhën tonë (boshnjakishte, M.A.) është libri i dijetarit Shibli Numani, “Jeta dhe vepra e Ebu Hanifes”, të cilën të gjithëve me ngrohtësi do të ua rekomandoja. Ibn Xhevziu, në Mumtedhimu, thotë: “Njerëzit nuk kanë mospajtueshmëri në çështjen e inteligjencës së madhe të Ebu Hanifes dhe në të kuptuarit e tij të fesë. Sufjan eth-Thevri dhe Ibn Mubarek kanë thënë: “Nga të gjithë njerëzit Ebu Hanife më së miri e njeh fikhun.

Kadi Ijadi në Tertibu-l-Medarik thotë: “I ka thënë Lejsi imam Malikut: Të shoh që je i djersitur!”, në çka imam Maliku i është përgjigjur: “Më ka djersitur Ebu Hanife, vërtetë ai është i pari i egjiptianëve”.
Për Ebu Hanifen janë përcjellë edhe lëvdata të tjera të shumta që i kanë thënë dijetarë të ndryshëm.



Njëra nga karakteristikat më të rëndësishme të medh’hebit të tij është fakti së është i ndërtuar mbi surin, që do të thotë bashkëpunim dhe punim me ekuipazh. Që nga as’habët, Allahu qoftë i kënaqur me to, është pranuar nga grupi në grup. Më këtë nuk identifikohen medh’hebet e tjera, sepse ato në shumicën e rasteve janë përmbledhje e ixhtihadit të imamëve të tyre. Imam Tahavi transmeton me zinxhirë nga Mugire ibn Hamze që numri i shokëve të Ebu Hanifes, të cilët bashkërisht me të e kanë kodifikuar dhe venduar dispozita fikhore, ka qenë dyzet dhe se të gjithë kanë qenë kolosë në mesin e kolosëve.

Tahaviu, gjithashtu transmeton nga Esed ibn Furati që numri i atyre të cilët i kanë ndihmuar Ebu Hanifes në kodifikimin e fikhut është dyzet, ndërsa në mesin e atyre dallohen: Ebu Jusufi, Zufer ibn Huzel, Davud et-Tai, Esed ibn Amr, Jusuf ibn Halid, njëri nga mësuesit e imam Shafiut, Jahja ibn Zekerija ibn Ebi Zaidi i cili tridhjetë vjet e ka luajtur rolin e shkronjësit të fikhut. Esed ibn Furati transmeton se këto dijetarët kanë diskutuar për çështje të caktuara duke i nxjerr qëndrimet e veta dhe çdo njëri prej tyre kanë dhënë nga një përgjigje që në fund ato t’i shtrojnë përpara Ebu Hanifes, i cili i ka dëgjuar ato dhe në fund ka dhënë përgjigjen përfundimtare. Pas kësaj, për çështjen në fjalë, kanë hulumtuar edhe tri ditë dhe në fund e kanë shënuar pas një konsensusi të plotë.

Ishak ibn Ibrahim transmeton që shokët e Ebu Hanifes kanë hulumtuar për një çështje me të dhe kur Afij ibn Jezid nuk ka qenë prezent, Ebu Hanife ka thënë: “Mos ma ekspozoni problemin gjersa të vij Afiju”, ndërsa kur vinte Afiju dhe pajtoheshe me të tjerët, Ebu Hanife thoshte: “Tani mund ta shkruani”.
Zuferi transmeton: “Ne shpesh e vizitonim Ebu Hanifen, mirëpo ku me ne ishin Ebu Jusufi dhe Muhammed ibn Hasan, atëherë na lejohej të shkruanin nga Ebu Hanifja. Kështu që një ditë prej ditë Ebu Hanife i tha Ebu Jusufit: Ki kujdes o Jakub, mos e shkruaj menjëherë gjithë atë që dëgjon prej meje. Unë jam njeri dhe qëndrimin që e marr sot e lë nesër dhe e nxjerr tjetrin për ta lënë pasnesër”. Shihni se si i ka ndaluar shokët e tij që mos nguten në shënimin e çështjeve përfundimtare pa mos u kontrolluar dhe hulumtuar në detaje. Prandaj, nëse përsiat mbi këtë që u tha do të vëresh vërtetësinë e fjalëve të Muvefak el-Mekija kur thotë (pasi që i përmend shokët më të rëndësishëm të Ebu Hanifes): “Ebu Hanife medh’hebin e tij e ka ndërtuar mbi principin e “surit” me shokët e tij”.
Ky është ixhtihadi i tij në fenë e Allahut duke zvarritur deri në skaj principin se feja është këshillë për Allahun, të Dërguarin, s.a.v.s., dhe për besimtarët.

Kështu që ata i kontrolluan çështjet njëra pas tjetrës dhe i shkëmbyen mendimet dhe traditat sa që ndonjëherë kanë vazhduar me muaj e më shumë (të debatojnë për ndonjë çështje, M.A.), gjersa nuk janë pajtuar për një zgjidhje të cilën do ta shënonte Ebu Jusufi në përmbledhje. Kjo mënyrë është më autentikja, më e sigurta dhe më afërmja e së vërtetës. Atë e pranojnë zemrat dhe në të qetësohen. Nga kjo shihet se Ebu Hanife nuk i sugjeronte shokët e tij që përnjëherë ta pranojnë çështjen të cilën ai ua shtronte, por i sugjeronte që të marrin qëndrimet e veta në mënyrë që çështja të qartësohet si dielli. Në këtë mënyrë ata e kanë përqafuar qartësinë e argumentit ndërsa e kanë anashkaluar atë që argumentet i ka pasur të dobëta. Imami thoshte: “Askujt nuk i lejohet që të flet për fjalët tona gjersa të njoftohet me argumentet tona”. Kjo është edhe sirena e fshehtë e medh’hebit të tij në lindje e në perëndim.

Njëherësh kjo është edhe arsyeja kryesore që duke gjurmuar pas fikhut janë dëfryer më të dhe kjo është arsyeja dhe epërsia e tyre, sepse, njëkohësisht, kjo ishte edhe metoda e ushtrimit dhe mësimit të fikhut. Prandaj, Ibn Haxher el-Mekiu në Hajratu-l-hisanu thotë që asnjë nga imamët e islamit nuk kanw pasur shokë dhe nxënës sa që ka pasur imam Ebu Hanife. Thotë që edhe dijetarët edhe njerëzit e thjeshtë nuk kanë pasur dobi nga dikush tjetër sa kanë pasur nga ai. Mexhd ibn el-Ethir thotë që sikur kjo të mos ishte vullnet i Allahut, xh.sh., gjysma e ummetit nga kohët më të lashta e deri më sot, ibadetin nuk do ta bënte në medh’hebin e këtij imami.

Si përfundim mund të konkludojmë se karakteristika e këtij medh’hebi është ajo se ai u ruajt dhe u rregullua në bazë të principit të “surit” (punimit në ekuipazh). Po ashtu principet fundamentale të tij i kanë pranuar grup pas grupi që nga gjenerata e as’habëve, të cilët konsiderohen si burim i fikhut të begatshëm. Është me rëndësi të përmendet edhe puna permanente e shumë juristëve për t’i shpjeguar problemet e reja dhe atë grup pas grupi gjersa do të dojë Allahu kështu të shkoj, sepse medh’heni shkon krahas nevojave të kohës dhe nevojave qytetëruese të njeriut.