Uthulla
Dr.Hasan Shemsi Basha
Nga Xhabiri r.a. tregohet se Pejgamberi, alejhi selam, kėrkoi nga familja e vet t'i sjellin pėr ushqim erėza, por ata i thanė: "Nuk kemi asgjė tjetėr pėrveē uthullės". Pejgamberi alejhi selam atėherė kėrkoi uthull, pastaj filloi tė hajė duke thėnė: "Sa tė mira janė erėzat dhe uthulla, sa tė mira janė erėzat dhe uthulla!" (Pėrmbledhja e Imam Neveviut, versioni shqip, numėr 741).
Ēfarė ėshtė uthulla dhe pėrse ėshtė njė ngjėratė e mirė?
Uthulla bėhet me anė tė fermentimit tė lėngut tė frutave tė ėmbla dhe tė drithėrave, si elbi, molla dhe rrushi. Procesi i krijimit tė uthullės kėrkon fermentimin nė njė ambient plot oksigjen, qė ėshtė e kundėrta e fermentimit alkoolik, qė kėrkon njė ambient pa praninė e oksigjenit. Alkooli nė kėto lėngje oksidohet nė acid acetik. Uthulla pėrmban 4 pėr qind ose mė shumė acid acetik. Ngjyra dhe shija e saj ndryshojnė nė varėsi tė bazės sė saj.
100 gramė uthull pėrmban vetėm 16 kalori. Uthulla pėrmban gjithashtu sodium, potasium, kalcium, magnez, fosfor, hekur, zink dhe klorin, por nuk ka vitamina.
Ibn Sina (vdiq nė vitin 1037) ka shkruar nė librin e tij tė famshėm Al-Qanoon fit Tibb (Kanuni i Mjekėsisė), se uthulla ėshtė njė agjent i fuqishėm mpiksės. Nėse hidhet nė njė plagė tė jashtme, do tė ndihmojė gjakderdhjen dhe ėnjtjen. Uthulla ndihmon tretjen, forcon mishin e dhėmbėve dhe ėshtė njė hapėse e mirė e oreksit.
Uthulla trajton plagėt e jashtme
Enciklopedia Martin-Dale Encyclopaedia of Pharmaceuticals 1989 pėrmend se uthulla ka shumė pėrdorime tė dobishme. Disa prej tyre janė:
1. Trajton helmimin nga substancat alkaline (jo acidike).
2. Ndihmon nė uljen e temperaturės.
3. Trajton pickimet e bletėve dhe tė kandilit tė detit duke aplikuar njė pėrzierje tė barabartė kripe dhe uthulle nė vendin e pickimit, e cila ul dhimbjet dhe parandalon inflamacionin.
Vetia antimikrobiale e uthullės
Botimi i vitit 1989 i librit Complete Nutrition tė Dr. Micheal Sharon, thotė: Uthulla luan rolin e dezinfektuesit pėr zorrėt. Disa njerėz e kėshillojnė tė pėrdoret pėr gargarė pėr gojėn dhe fytin. Ajo dezinfekton brendinė e gojės nga mikrobet. Doza e zakonshme pėr gargarė ėshtė tė pėrziesh njė deri nė tre lugė ēaji uthull molle nė njė gotė uji dhe ta pėrdorėsh nė mėngjes dhe nė mbrėmje.
Dr. Sharoni shton se uthulla ėshtė e dobishme pėr shumicėn e njerėzve, edhe pse te dikush mund tė mos ketė efektet e dėshiruara.
A nuk ka thėnė Profeti alejhi selam: "Sa tė mira janė erėzat dhe uthulla, sa tė mira janė erėzat dhe uthulla!"
Marrė nga revista Al-Jumuah
Pėrkthyer nga: Eglantina Muēa
