Migrena dhe mjekimi i saj
Shkruar nga Fexhrie Kaēiu
Migrena ose hemikrania shkaktohet edhe nga mbyllja e enėve tė gjakut (embolia) nė tru, e cila vazhdon tė zhvillohet mė tej apo anon andej. Njė mbyllje e kėtillė ėshtė pasojė e dromcave tė gjakut qė pėrhapen me anė tė gjakut (qarkullimit tė gjakut). Ajo mund tė shkaktohet edhe nga dominimi i sekrecioneve tė trupit ose nga depėrtimi i tė ftohtit ose i nxehtėsisė nė sekrecionet e trupit (ahlat). Simptomat specifike tė migrenės janė pulsi i shpejtuar, pulsimet e kokės, dhembja e kokės me intensitet tė lartė, shtypja e lartė e gjakut.
Migrena paraqet sulme periodike tė dhembjes sė kokės nė njėrėn ose tė dy anėt e kokės. Kėto mund tė jenė tė shoqėruara me vjellje, sensitet tė rritur tė syve ndaj dritės, shikim tė turbullt, marramendje, etj. Sulmet janė tė pėrsėritshme dhe bėhen gjithnjė mė pak tė rėnda me kalimin e moshės.
Migrena fillon zakonisht ndėrmjet moshės 10 dhe 40 vjeēare, ndėrsa dobėsohet pas moshės 50 vjeēare.
Migrena ėshtė njė ndėr format mė tė pėrhapura tė dhembjes sė kokės dhe nė 50 % tė rasteve kėta persona janė femrat. Migrena pėrbėn 16 % tė dhembjeve parėsore tė kokės, d.m.th. tė atyre qė nuk janė shkaktuar nė prezencė edhe tė sėmundjeve tė tjera. Manifestohet me njė dhembje tė fortė e pulsuese, qė pėrgjithėsisht godet vetėm gjysmėn e kokės. Ka gjithashtu edhe simptoma tė tjera, si: shqetėsim nga drita dhe zhurmat, tė pėrziera e tė vjella, irritueshmėri, nervozizėm dhe shok emotiv.
Dy tipat mė tė shpeshtė tė migrenės janė migrena me aurė dhe migrena pa aurė. Ndėrsa, llojet tjera mė tė rralla janė: migrena abdominale, karotidinia, migrena oftalmike, statusi migrenoz, migrena e arteries bazale si dhe migrena menstruale te disa femra.
Shumica e familjeve i takojnė familjeve te tė cilat shumė pjesėtarė tė saj kanė dhembje koke tė njėjta (herediteti).
Nxitėsit mė tė shpeshtė tė migrenės janė: ushqimi qė pėrmban kofeinė (kafe, ēokollatė), nitratet (ushqimet e pėrpunuara, hot-dog, etj.), ndryshimet hormonale te femrat, uria, mungesa e gjumit, medikamentet, parfumi, stresi.
Kokėshembja migrenoze ėshtė aq e madhe saqė pengon realizimin a aktivitetit ditor.
Njė kokėdhembje migrenoze tipike fillon nė njė zonė specifike nė njėrėn anė tė kokės, pastaj pėrhapet dhe e rrit intensitetin gjatė njė ose dy orėve dhe pastaj gradualisht largohet. Mund tė zgjasė edhe 24 orė dhe nė disa raste disa ditė. Sulmi shkakton ligėsi dhe tė sėmurėt nga migrena ndihen tė lodhur dhe tė dobėt pas kalimit tė kokėdhembjes.
Mjekimi i migrenės
Mjekimi i kokėdhembjeve migrenoze mund ta lehtėsojė dhembjen dhe simptomat e sulmit migrenoz dhe tė parandalojnė sulmet e ardhshme tė migrenės. Trajtimi i migrenės mund tė jetė parandalues ose mjekues.
Sot, pėrveē ilaēeve antimigrenė (Sandomigran, Avamigran, Migristen, Cafergot, Ditamin, betabllokuesit, antidepresivėt, magneziumi, etj.) pacientit duhet shpjeguar rolin e tendosjeve fizike e psikike dhe emocionale gjatė sulmit migrenoz.
Nė grupin e barnave pėr mjekimin e migrenės numėrojmė edhe triptanet qė nė veēanti shėnjestrojnė serotoninėn. Triptanet pėrdoren vetėm pėr ta mjekuar kokėdhembjen dhe nuk i lehtėsojnė dhembjet e qafės, artritit, menstruacioneve ose gjendjeve tjera. Kėtu numėrojmė: sumatriptan (imitrex), zolmitriptan (zomig), eletriptan (relpax), naratriptan, rizatriptan, frovatriptan, almotriptan.
Lidhja e kokės me diēka do ta ndalė dhembjen. Nė librin e tij Mjekėsia e tė Dėrguarit, Ebu Naim ka thėnė se i Dėrguari i Allahut, a.s. ndonjėherė vuante nga migrena dhe kjo sėmundje e mbyllte njė apo dy ditė nė shtėpi. Ibn Abasi ka thėnė se i Dėrguari i Allahut, a.s., njėherė kishte mbajtur fjalim nė hutbe me kokėn e lidhur me njė shirit. Nė pėrgjithėsi lidhja e shiritit rreth kokės e zvogėlon intensitetin e migrenės (shakika) njėsoj mirė si edhe nė llojet e tjera tė dhembjes sė kokės.
